Aktuale

CNN: Shpikjet myslimane që i dhanë formë botës moderne

— 29 Shtator, 2020 2 311 comments

Shkruan: Olivia Sterns

Mendoni për origjinën e atij elementi kryesor të jetës moderne, siç është një filxhan kafeje, dhe mendja shkon menjëherë tek Italia.

Por në fakt, është Jemeni, vendi ku fara e kudogjendur e ka origjinën e saj të vërtetë.

Së bashku me universitetin e parë, dhe madje edhe furçën e dhëmbëve, janë vetëm disa ndër shpikjet e habitshme myslimanë që kanë formuar botën ku jetojmë sot.

Origjina e këtyre ideve dhe objekteve themelore, është baza e çdo gjëje: nga biçikleta e deri te shkallët muzikore. Këto janë thelbi i “1001 shpikjeve,” një libër që përkujton historinë e “harruar” të 1.000 vjetëve të trashëgimisë myslimane.

“Ka një vrimë në njohuritë tona, ne kërcejmë si bretkoca nga Rilindja tek grekët e lashtë”, thotë për CNN, Profesor Salim al-Hassani, kryetar i Fondacionit për Shkencë, Teknologji dhe Civilizim dhe redaktor i librit në fjalë.

“1001 Shpikjet” është tani i ekspozuar në Muzeun e Shkencës në Londër. Hassani shpreson se ekspozita do të nxjerrë në pah kontributin e kulturave jo-perëndimore, si ajo e  Perandorisë Myslimane që administronte dikur Spanjën dhe Portugalinë, Italinë e Jugut dhe ishte e shtrirë në shumë pjesë të Kinës, e deri në qytetërimin e ditëve tona.

Në këtë rast, Hassani spjegon 10 shpikjet më të jashtëzakonshme të botës myslimane:

 

  1. Kirurgjia

Rreth vitit 1000, mjeku i njohur El Zahrawi botoi një enciklopedi me 1.500 faqe të ilustruar të kirurgjisë, e cila është përdorur në Evropë si një referencë mjekësore për 500 vitet e ardhshme. Ndër shpikjet e tij të shumta, Zahrawi zbuloi dhe përdorimin e zorrëve të shpërbërshme të maces për të qepur plagët. Përpara kësaj bëhej një operacion i dytë për të hequr penjët.

Ai gjithashtu thuhet se ka kryer operacionin e parë cezarian dhe krijoi pincetat operatore.

  1. Kafeja

Tashmë pija perëndimore për gjithë ditën, ajo u prodhua në Jemen për herë të parë, rreth shekullit të 9-të.

Në ditët e tij të hershme, kafeja ndihmoi Sufitë të qëndrojnë pa gjumë netëve vonë gjatë përkushtimit. Më vonë ajo u soll në Kajro nga një grup studentësh, por lëvizja e kafesë kaploi shpejt gjithë Perandorinë.

Deri në shekullin e 13-të ajo ka arritur në Turqi, por në Europë nuk erdhi më herët se në shekullin e 16-të ku u soll nga një tregtar prej Venediku.

  1. Makina Fluturuese

“Abbas ibn Firnas ishte personi i parë i cili bëri një përpjekje të vërtetë për të ndërtuar një makinë fluturuese, thekson Hassani. Në shekullin e 9-ë, ai projektoi një aparat me krahë, të ngjashëm me puplat e një zogu.

Në gjyqin e tij më të famshëm pranë Kordovës në Spanjë, Firnas fluturoi lart për disa çaste, para se të bjerë në tokë ku theu pjesërisht shpinën. Planet e tij padyshim kanë qenë një frymëzim për artistin famshëm italian dhe shpikësin Leonardo da Vinçi, 100 vjet më vonë, shton Hassani.

  1. Universiteti

Në vitin 859 një princeshë e re me emrin Fatima al-Firhi themeloi të parën Diplomë Universitare që u dha në Fez-Marok. Motra e saj, Miriam mdërtoi një xhami të bukur dhe ngjitur me të u ndërtua kompleksi Qarawiyyin al, Xhamia dhe Universiteti. Këto janë ende në funksion sot pas 1.200 vjetësh. Hassani thotë se shpreson se përkujtimi i veprës së motrave al-Firhi do të frymëzojë gratë e reja myslimane në mbarë botën sot.

  1. Algjebra

Algjebër Fjala vjen nga titulli i famshëm i traktatit të një matematikani persian që jetoi në shekullin e 9-të: “Kitab el-Xhabr Wa l-Mugabala” e cila përkthehet përafërsisht si “Libri i arsyetimit dhe i hesapeve”.

E ndërtuar mbi rrënjët e sistemeve greke dhe hindu, rendi i ri algjebrik ishte një sistem unifikues për numrat racionalë, numrat irracionalë dhe madhësitë gjeometrike. i njëjti matematikan, Al-Khwarizmi, ishte gjithashtu i pari që futi konceptin e ngritjes së një numri në fuqi.

  1. Optika

“Shumë nga përparimet më të rëndësishme në studimin e optikës vijnë nga bota myslimane”, vijon rrëfimin e tij profesor Hassani. Rreth vitit 1000, Ibn el-Haitham ka vërtetuar se njerëzit shohin objektet nga drita e reflektuar jashtë tyre, e cila hyn në sy, duke hedhur kështu poshtë teoritë e Euklidit dhe Ptolemeut që thonin se drita emetohet nga vetë syri. Ky fizikan i madh mysliman gjithashtu zbuloi fenomenin e dhomës së errët, e cila shpjegon se si syri sheh imazhe vertikale për shkak të lidhjes midis nervit të shikimit dhe trurit.

  1. Muzika

Siç shpjegon Hassani, muzikantët myslimanë kanë pasur një ndikim të thellë në Evropë, që datojnë nga epoka e Karlit të Madh, i cili synonte për të konkurruar me muzikën e Bagdadit dhe Cordobas. Në mesin e shumë instrumenteve që mbërritën në Evropë përmes Lindjes së Mesme: janë harpa dhe Rahab, një paraardhës i violinës. Shkalla moderne muzikore janë nxjerrë si derivat i alfabetit arab.

  1. Furça e Dhëmbëve

Sipas Hassanit, Profeti Muhamed popullarizoi përdorimin në masë të furçës së parë të dhëmbëve, rreth vitit 600. Duke përdorur një degëz nga pema Meswak, Ai pastronte dhëmbët dhe freskonte frymën. Substanca të ngjashme me Meswak janë përdorur në furçat e dhëmbëve moderne.

  1. Maniveli

Shumë nga bazat e automatikë moderne janë vënë për herë të parë në përdorim në botën myslimane, duke përfshirë sistemin revolucionar bjellë-manivelë. Nga konvertimi i lëvizjes rrotulluese në lëvizje lineare, shumë objekte të rënda lëvizeshin lehtësisht. Kjo teknologji, zbuluar nga Al-Jazari në shekullin e 12, shpërtheu në të gjithë globin, duke çuar në prodhimin e çdo gjëje: nga biçikleta tek motori me djegie të brendshme.

  1. Spitalet

“Spitalet siç i njohim sot, me reparte dhe katedrat universitare, vijnë nga shekulli 9-të në Egjipt”, shpjegon Hassani. E para qendër e tillë mjekësore ishte Spitali Ahmed Ibn Tulun, i themeluar në vitin 872 në Kajro.

Spital Tulun ka ofruar kujdes shëndetësor pa pagesë për të gjithë ata që kishin nevojë, një politikë të bazuar në traditën myslimane të kujdesjes për të gjithë ata që janë të sëmurë. Nga Kajro, spitale të tilla u përhapën në mbarë botën myslimane.

 

Përktheu: Ylli Pata – tesheshi.com

2 311 Comments

  221. It is appropriate time to make a few plans for the longer term and it is time to be happy.

    I’ve read this put up and if I may I desire to recommend you some interesting things or suggestions.

    Maybe you could write next articles relating to this article.
    I desire to read even more things approximately it!

  225. You actually make it seem really easy together with your presentation but I in finding this matter to be really something that I believe I’d by no means understand. It kind of feels too complex and extremely vast for me. I’m having a look ahead to your next publish, I’ll attempt to get the cling of it!

  227. It’s appropriate time to make some plans for the future and it
    is time to be happy. I have read this post and if I could I
    wish to suggest you some interesting things or tips. Perhaps you can write
    next articles referring to this article. I desire to read even more things about it!

  232. I will immediately snatch your rss as I can not find your email subscription link or
    newsletter service. Do you have any? Kindly
    allow me recognize so that I may subscribe.

    Thanks.

  234. I see your website needs some unique & fresh articles.
    Writing manually is time consuming, but there is solution for this.
    Just search for: Masquro’s strategies

  237. I had been honored to obtain a call coming from a friend as he observed the important points shared on the site. Examining your blog article is a real excellent experience. Thank you for thinking of readers just like me, and I desire for you the best of achievements like a professional in this field.

  312. Hola! I’ve been reading your website ffor a lohg ime nnow andd finally gott thhe bravery too ggo ahdad aand gie you a
    shot oout frpm Neww Caney Tx! Jusst wanmted too mntion keep upp tthe fanfastic work!

  314. Howdy! This blog post couldn’t be written any better!
    Going through this post reminds me of my previous roommate!
    He continually kept talking about this. I most certainly will send this information to him.

    Fairly certain he’ll have a good read. I appreciate you for sharing!

  317. Hey just wanted to give you a quick heads up.
    The words in your article seem to be running off the screen in Chrome.
    I’m not sure if this is a formatting issue or something to do with browser compatibility but
    I thought I’d post to let you know. The design and style
    look great though! Hope you get the problem solved soon. Kudos

  319. It is the best time to make some plans for the future and it is time to be happy.

    I have read this post and if I could I wish to suggest
    you some interesting things or tips. Perhaps you could write next articles
    referring to this article. I wish to read even more
    things about it!

  321. Hello! I’ve been reading your blog for a long time now and finally
    got the bravery to go ahead and give you a shout out from Porter Tx!

    Just wanted to mention keep up the excellent job!

  323. It is perfect time to make some plans for the future and it is
    time to be happy. I’ve read this post and if
    I could I want to suggest you few interesting things or advice.
    Maybe you could write next articles referring to
    this article. I want to read more things about it!

  326. I’ve been surfing online more than 3 hours today, yet I
    never found any interesting article like yours. It’s
    pretty worth enough for me. In my opinion, if all webmasters and bloggers made
    good content as you did, the internet will be much more useful than ever before.

  404. It is the best time to make some plans for the future and it
    is time to be happy. I’ve read this post and if I could I desire to suggest you
    few interesting things or suggestions. Maybe you could write next articles referring
    to this article. I desire to read even more things about it!

  514. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  515. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  516. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  522. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  524. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  525. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  526. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  527. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  528. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  530. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  531. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  532. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  533. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  534. Холостячка 2 сезон https://bit.ly/39ioLkW Смотреть онлайн шоу Холостячка 2 сезон на СТБ.
    Пост шоу можно смотреть тут. Холостячка стб 2 сезон 1-2 серия

  584. Фильм будет называться The Matrix: Resurrections («Матрица: Воскрешения»), и сюжетно он близок к первой картине Матрица 4 фильм Дата начала проката в США: 22.12.2021. Оригинальное название: The Untitled Matrix Film.

  643. Александр Усик Энтони Джошуа смотреть онлайн OleksandrUsyk Усик – Джошуа: онлайн-трансляція чемпіонського бою

  649. Бій Усик – Джошуа за звання чемпіона світу за версією WBA, WBO та IBF відбудеться в Лондоні. Місцем його проведення стане стадіон футбольного клубу “Тоттенгем”. Щодо дати проведення бою, то Джошуа Усик дивитися онлайн Олександр Усик і Ентоні Джошуа проведуть бій 25 вересня. Стало відомо, у кого більші шанси на перемогу

  651. Олександр Усик і Ентоні Джошуа вийдуть на ринг 25 вересня в Лондоні, на арені стадіону “Тоттенгема” Українець спробує відібрати у британця пояса wba, wbo, ibf і ibo в суперважкій вазі. Для Усика майбутній бій стане третім у OleksandrUsyk Він переконаний, що Олександр Усик розпочне бій активніше, а чемпіон буде спершу вичікувати. Але Вайт наполягає, що у проміжку між 5-м та 7-м раундами Джошуа переможе Усика нокаутом.

  652. Шанси Джошуа на перемогу вищі з однієї причини. Яким би прекрасним боксером не був би Усик, в супертяжах він поки не показав нічого такого, за рахунок чого можна перемогти Джошуа. Энтони Джошуа Александр Усик смотреть онлайн «Задача Усика — раздергать Джошуа, заставить промахиваться

  653. Усик обратился к Джошуа: “Я чую твой запах” По словам промоутера Усика Александра Красюка, 80 процентов гонорара получит британский боксёр, а оставшиеся 20 процентов – украинец. AnthonyJoshua Джошуа планує звалити з ніг українця Усика в бою за титул

  654. Обсуждение:Энтони Джошуа — Александр Усик — Википедия JoshuaUsyk Усик Джошуа – Девід Хей поставив хрест на українця

  659. Джошуа по-тежък от Усик на кантара преди големия сблъсък Усик Джошуа дивитися онлайн Антъни Джошуа и Олександър Усик минаха през официалния кантар преди очаквания с огромен интерес сблъсък помежду им. Както е известно, светът на бокса е притаил дъх в очакване на големия мач, в който на карта са

  706. Pingback: gay men's dating site